Szpotawość kolan to sytuacja w której staw kolanowy ustawia się do boku- do zewnętrznej strony. Jeżeli szpotawość tyczy się obu kończyn dolnych będą one układały się w specyficzny sposób.
Co się dzieje jeżeli kolano jawi się być szpotawe ?
W prawidłowych warunkach kość udowa porusza się wobec kości podudzia (piszczelowa i strzałkowa) zachowując stosowne położenie. Jakość owego ślizgu zdaje się być dobra dlatego że kolano jest stabilizowane:
od bocznej strony poprzez:
-więzadła poboczne kolana,
-ścięgna mięśni przebiegających tym rejonem np. napinacza powięzi szerokiej,
-łąkotkę boczną, która jak klin wetknięta jest w kolano,
-lokalne mięśnie stabilizujące,
od strony wewnętrznej z kolei stabilizację gwarantują:
-więzadła poboczne przyśrodkowe,
-ścięgna mięśni bignących tym rejonem np. przywodziciele,
-łąkotka przyśrodkowa, która jak klin wetknięta jest w kolano,
-lokalne mięśnie stabilizujące.

Stosowne ustawienie kości wobec siebie jest nadrzędne do pracy powyżej opisanych struktur. Jeżeli natomiast kolano ucieka do boku (szpotawość) zaburza to położenie łąkotki bocznej, która nie ślizga się dobrze, napięcie torebki stawowej i dodatkowo więzadeł od strony bocznej, krytycznie wpływa na działanie mięśni przebiegających w tej okolicy.
Szpara stawowa kolana się poszerza a sam staw traci swoją stabilność i zdaje się być bardziej podatny na kontuzję polegającą na „ucieknięciu kolana do boku”, grozi to naderwaniem więzadeł pobocznych czy choćby uszkodzeniu łąkotki.
Trzeba dodać, że jeśli szpara stawowa po stronie zewnętrznej zostanie poszerzona, to po drugiej stronie- najprawdopodobniej dojdzie do zmniejszenia szpary stawowej, a co za tym idzie do większej kompresji na łąkotkę przyśrodkową- taka sytuacja powiększa niebezpieczenstwo urazu łąkotki przyśrodkowej !

Dlaczego kolano jest szpotawe ?
To fundamentalne pytanie które wskazane jest sobie postawić zanim przystąpimy do rehabilitacji.
Przyczyn może istnieć wiele- niewłaściwe położenie kości względem siebie, poluzowanie aparatu więzadłowego w kolanie, wadliwe ustawienie miednicy, albo nawet nieprawidłowe ustawienie stawu skokowego.

Z różnych przyczyn kość udowa będzie w stanie się skręcić w stosunku do kości podudzia osłabiając zewnętrzną część stawu.
Co z tym zrobić ?
Aby zabrać się za leczenie takiego typu dolegliwości przychodzi w 1-szej kolejności wynaleźć przyczynę owego stanu rzeczy. Aby to zrobić wolno nam wykonać przeprowadzić:
-testy więzadeł kolana- tak aby stwierdzić czy jest porządnie stabilizowane,
-testy mięśniowe- żeby sprawdzić czy napięcie mięśni jest właściwe,
- testy łąkotek- by ocenić czy pracują poprawnie i są dobrze ustabilizowane,
-trzeba przetestować ustawienie i zakresy ruchu stopy- jej niewłaściwe ułożenie będzie w stanie wywoływać skręcenie podudzia wobec kości udowej,
-wypada sprawdzić ustawienie miednicy i zakresy ruchu stawu biodrowego- nieprawidłowości w tym rejonie zdołają prowokować skręcenie kości udowej w stosunku do kości podudzia.

Po pierwsze dokładne badanie.
Jeżeli już zauważymy, że coś zdaje się być nie tak, iż kolano naszego dziecka ucieka, ustawia się niewłaściwie, lub dziecko narzeka na ból postanawiamy wybrać się do specjalisty- tylko do jakiego ? Duża liczba rodziców udaje się do lekarza pierwszego kontaktu, jednakże ten rzadko kiedy bywa biegły w ortopedii czy rehabilitacji. Tym samym też wydaje skierowanie do lekarza ortopedy, który to ma ocenić i zdiagnozować problem. W tym miejscu w większości przypadków jawi się pierwsze zaskoczenie, ponieważ do lekarza specjalisty najczęściej czeka się w kolejce i to całkiem sporo. Na takiej wizycie lekarz powinien wskazać problem, jak również jego źródło- albowiem to jest kluczowe w procesie fizjoterapii. Powinien ocenić postawę dziecka, zbadać zakresy ruchu (nie tylko kolan, ale dodatkowo wszystkich stawów kończyny dolnej i miednicy. Pozostaje skontrolować również stabilność poszczególnych stawów jak i również funkcjonowanie więzadeł. Gdy już odbędziemy taką wizytę, lekarz przebada dziecko i wykryje problem którym są szpotawe kolana pewnie wystawi skierowanie na rehabilitację. W takim skierowaniu będzie napisane rozpoznanie: „Kolana szpotawe” a, także, jakiego typu dzialania przeprowadzić, zazwyczaj będzie to: gimnastyka korekcyjna i ewentualnie masaż, oraz fizykoterapia. W tym miejscu rodzi się 1 zgrzyt, bo skoro lekarz bada dziecko, zna przyczynę problemu a rehabilitant sanok przedstawia jedynie skierowanie na ćwiczenia korekcyjne- to skąd ten rehabilitant ma wiedzieć jakie to ćwiczenia ? W końcu gatunek prowadzonej gimnastyki będzie zależał od tego jakie jest źródło problemu, czy występuje przykurcz w biodrze ? A może mięśnie stabilizujące kolano mają zbyt niskie napięcie i kolano jest niestabilne - wówczas ćwiczenia będą wyglądały zupełnie odmiennie. Zachodzi wobec tego pytanie- czy fizjoterapeuta nie powinien osobiście przebadać i zdiagnozować dziecka ? A jeśli tak, to po co w tymże łańcuchu wstawiać lekarza rodzinnego i ortopedę ?
W trakcie ćwiczeń.
Podczas gdy dziecko jest już na rehabilitacji winnyśmy się upewnić, że prowadzi adekwatne ćwiczenia ! W szeregu przypadków bowiem przydaża się tak, że przez natłok pracy i pacjentów prowadzi się taką gimnastykę w grupach. Co więcej, są to grupy mieszane z dziećmi które posiadają różne schorzenia. fizjoterapia sanok się więc zaryzykować pytanie- czy dziecko które ma szpotawe kolana, powinno wykonywać te same ćwiczenia co dziecko z odstającą łopatką ? Z pewnością, że nie. Tego rodzaju przypadki powinny być realizowane oddzielnie, mieć indywidualnie dobrane ćwiczenia i robić je pod okiem fizjoterapeuty. Biorąc pod uwagę, że szpotawe kolano może mieć liczne przyczyny z całą pewnością jest sens stwierdzić, iż 2 osoby mające szpotawe kolana mogą robić różny typ ćwiczeń ponieważ przyczyna ich problemu jest inna !
Co mam zrobić jeśli moje dziecko ma szpotawe kolana ?
Z opisanego tekstu można wyciągnąć jeden wniosek. Możesz włóczyć się po lekarzach w celu pozyskania stosownej diagnozy i zlecenia rehabilitacji, czy też możesz też udać się do fizjoterapeuty, który przebada, zdiagnozuje i wykona rehabilitację Twojego dziecka.